Gespreksnotitie t.b.v Rondetafelgesprek Tweede Kamer 7 juni 2012

Mr. M.M. (Mieke) van der Burg, voorzitter Vereniging voor Vrouw en Recht Clara Wichmann

Vooraf

De VVR wil zich bij haar inbreng beperken tot huwelijksdwang. Daarbij sluit zij aan bij de brief van Femmes For Freedom, waarop uw commissie een reactie heeft gevraagd van demissionair minister van Veiligheid en Justitie,
mr. I.W. Opstelten. Zodra deze reactie is ontvangen zal de VVR hierop verder ingaan.

Zelfbeschikkingsrecht

Het recht van mensen, vrouwen, op zelfbeschikking is een fundamenteel recht. Dit recht houdt in het recht om te beschikken over het eigen leven en gevrijwaard te blijven van inbreuken op de lichamelijke integriteit
(prof. dr. mr. A. Hendriks).
Deze definitie bevat naast een afwerende component (gevrijwaard) een actieve component (beschikken). Weliswaar is het recht op zelf beschikken nergens vastgelegd als mensenrecht of grondrecht, wel is zelfbeschikkingsrecht op onderdelen vastgelegd, o.a. partnerkeuze.

VN-Vrouwenverdrag

In artikel 16 van het VN-Vrouwenverdrag is bepaald dat mannen en vrouwen gelijke rechten hebben inzake huwelijks- en familiebetrekkingen. De Nederlandse overheid is verplicht passende maatregelen te nemen om discriminatie van vrouwen in alle aangelegenheden betreffende huwelijk en familiebetrekkingen te bestrijden. Ook moet de overheid de gelijkheid van de vrouw en man verzekeren bij het aangaan van het huwelijk, tijdens het huwelijk en na het huwelijk.

Vrije partnerkeuze en scheiding

Een ieder heeft het recht om te kiezen wel of niet te trouwen.
Iedereen moet beschermd worden tegen een huwelijk dat wordt aangegaan zonder de volledige, vrije en geïnformeerde toestemming van beide partners.
Op grond van het VN-Vrouwenverdrag moet een vrouw ook uit vrije wil kunnen besluiten te scheiden. Het gedwongen zijn in een (religieus) huwelijk te blijven, nadat het burgerlijk huwelijk is ontbonden, is een situatie waarin vrouwen erbarmelijke situaties moeten ondergaan omdat hen de macht ontbreekt om de religieuze huwelijksscheiding te realiseren. Hierdoor wordt de vrouw beperkt in de uitoefening van haar burgerrechten, namelijk het recht om te kunnen trouwen (artikel 12 EVRM) en het recht op een familieleven (artikel 8 EVRM).

Verplichting overheid

Zoals gezegd heeft de overheid op grond van het VN-Vrouwenverdrag de plicht passende maatregelen te nemen en gelijkheid van de vrouw en de man in familiebetrekkingen te verzekeren.
Daarom pleit de VVR voor een actieve overheidsrol bij het tegengaan en voorkomen dat vrouwen gedwongen in een huwelijk blijven in geval van hinkende echtscheidingen.

Aanpassing definitie huwelijksdwang

Het tegengaan van deze vorm van huwelijksdwang en het voorkomen daarvan kan op verschillende manieren worden gerealiseerd. Daarvan is de VVR zich bewust. Een van de mogelijkheden is een strafrechtelijke aanpak van deze vorm van huwelijksdwang. Het zal de rechtspositie van slachtoffers van huwelijksdwang verbeteren, omdat het slachtoffers (veelal vrouwen) de mogelijkheid biedt om aangifte te doen. Ook zal hierdoor de normstelling wijzigen waardoor er een bewustwording en op termijn een kanteling komt van de gedachten hierover. En tenslotte zal deze strafbaarstelling haar doorwerking kunnen hebben in het civiele recht (onrechtmatige daad).

De VVR pleit er daarom voor om de definitie van huwelijksdwang in het Wetboek van Strafrecht zodanig te verruimen dat ook huwelijkse gevangenschap hieronder valt.

31 mei 2012