Aan de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Tweede Kamer
Postbus 20018
2500 EA Den Haag

Leiden, 16 mei 2012

Betreft: Rechtspositie Huishoudelijk Personeel.
Brief minister Kamp d.d. 29 februari 2012 (Kamerstukken II 2011/12 29 544, nr. 382)

Geachte dames en heren,

Binnenkort zult u overleg voeren met de bewindspersonen SZW over ILO-onderwerpen en domestic workers. Ook bovengenoemde brief van minister Kamp staat op de agenda van dit overleg op 23 mei a.s.. De Vereniging voor Vrouw en Recht Clara Wichmann (VVR) informeert u met deze brief over enige in haar ogen belangrijke aspecten van het onderwerp.

Branche-organisaties verwerpen uitspraak kantonrechter
Minister Kamp schrijft: “Het nieuwe aspect in  deze uitspraak is dat degene die de kassiersfunctie vervult, ook degene is die door de werknemer kan worden aangesproken op naleving van de loondoorbetaling. (…) Het is goed dat deze uitspraak duidelijkheid biedt. Alle betrokken partijen (de cliënt, de alphahulp, de thuiszorginstelling én de gemeente) weten nu waar ze aan toe zijn. (…). De thuiszorginstellingen hebben ook duidelijkheid verkregen met deze uitspraak over hun rol bij de loondoorbetaling.”

Helaas moeten wij u melden dat de thuiszorginstellingen een andere mening zijn toegedaan: zij respecteren de rechterlijk uitspraak niet. Onlangs is de VVR geïnformeerd over berichtgeving van Actiz aan zijn leden d.d. 26 januari 2012 met als kop Uitspraak alfahulpen onjuist. Actiz schrijft onder meer: “Actiz vindt het volstrekt onjuist dat de kantonrechter de thuiszorgorganisaties opdraagt een arbeidsrechtelijke verplichting tussen cliënt en alfahulp over te nemen. Indien u met een dergelijk claim wordt geconfronteerd dan adviseren wij u de claim af te wijzen.”

Minister Kamp sprak in zijn brief in feite de verwachting uit dat de branche-organisaties de rechterlijke uitspraak zult respecteren. Daarom schreef hij u “De voorlichting aan hen (de thuiszorginstellingen) zal worden overgelaten aan hun branche-organisaties, met name Actiz en BTN.” De VVR dringt er bij u op aan een actievere rol van de rijksoverheid bij de voorlichting over de loondoorbetalingsplicht te bewerkstelligen. Hopelijk kunt u ook bewerkstelligen dat de minister en/of de staatssecretaris van VWS zich verstaat met de branche-organisaties uitvoering te geven aan de rechterlijke uitspraak. Het kan toch niet zijn dat elke gewezen zieke alfahulp via een kort geding procedure uitbetaling van ziekengeld moet verkrijgen? Overigens heeft de gedaagde thuiszorginstelling wel onmiddellijk gehoor gegeven aan het vonnis en geen hoger beroep ingesteld.

Speciale verantwoordelijkheid (semi-) overheid
Naar de mening van de VVR hebben ministeries, belastingdienst en UWV
een speciale verantwoordelijkheid. Belastingdienst en UWV hebben in 2005 bewilligd in het scheppen van duidelijkheid voor thuiszorginstellingen en voorwaarden geformuleerd wanneer geen sprake zou zijn van een dienstbetrekking in de zin van de werknemersverzekeringen en de Wet LB: de feitelijk arbeidsrelatie moest voldoen aan de uit drie documenten bestaande modelovereenkomst.[1] Onderdeel hiervan was de zes weken loondoorbetaling bij ziekte. Het ministerie van VWS heeft deze modelovereenkomst bij de invoering van de Wmo ter beschikking gesteld aan de gemeenten. Gedaagde thuiszorginstelling hield zich niet aan deze modelovereenkomst. De kantonrechter zag deze voorwaarden niet als aanwijzing dat de thuiszorginstelling aangemerkt diende te worden als werkgever en merkt op: “Dat de door gedaagde gehanteerde overeenkomsten niet voldoen aan de eisen van het UWV en de Belastingdienst, heeft kennelijk niet geleid tot bezwaren van die kant, een daarop gerichte vordering is in ieder geval niet ingesteld.”

Inderdaad zijn belastingdienst en UWV uitermate terughoudend geweest in hun handhavende taak.[2] De VVR vindt daarom dat de (semi-) overheid een speciale verantwoordelijkheid heeft voor al die zieke alfahulpen die ondanks de voorgeschreven modelovereenkomst zonder inkomen zaten.
Zeker in het licht van het feit dat brancheorganisaties, belastingdienst, UWV en VWS thans in een afrondende fase zijn van een nieuw convenant rond de fiscale sociaal verzekeringsrechtelijke en arbeidsrechtelijke aspecten van alfahulpbemiddeling. Dit in verband met de voorgenomen herinvoering van alfahulpverlening op grote schaal. Gelet op de betrokkenheid bij het convenant kan de overheid (WVS, Belastingdienst en UWV) vervolgens niet de ogen sluiten voor de uitvoering daarvan in de praktijk.

Bemiddelingsorganisatie of werkgever?
De kantonrechter heeft de primaire vordering dat de thuiszorginstelling de werkgever van de alfahulp was (en daarom het loon over de hele ziekteperiode zou moeten betalen) afgewezen. Hoger beroep wordt daarom overwogen. De uitzonderingspositie van deeltijd huishoudelijk personeel naar de mening van de VVR juridisch onhoudbaar wegens strijd met allerlei internationale verplichtingen. Zolang er echter geen politieke meerderheid is om de uitzonderingspositie af te schaffen of te beperken noch een dwingende rechterlijke uitspraak in deze, zullen deze ‘stiefkinderen van de arbeidsmarkt’[3] blijven bestaan. Dat geeft u dan wel de verantwoordelijkheid om de beperkte sociale rechten die ze hebben te waarborgen. Het moet “bemiddelingsbureaus” in de persoonlijke dienstverlening onmogelijk worden gemaakt nog langer de hand te lichten met vigerende wetgeving, inclusief de regeling Dienstverlening aan Huis.
Zo doet bijvoorbeeld Home Works met een verwijzing naar de regeling Dienstverlening aan Huis voorkomen dat de hulp niet in dienst komt bij personen die via Home Works huishoudelijk personeel inhuren. [4] De huishoudelijke hulpen zelf wordt voorgespiegeld dat zij in dienst komen bij Home Works en zich via de werkgever bij het UWV kunnen verzekeren voor ziekte en werkloosheid of daarvan af te zien in ruil voor een iets hoger loon. Bij ziekte krijgen ze alleen een inkomen als ze zich verzekerd hebben, maar niet de eerste zes weken, want die keert het UWV niet uit i.v.m. de loondoorbetalingsverplichting uit het BW (die Home Works negeert). Home Works was een van de organisaties waarover minister Kamp u op 24 november 2010 schreef: “Uit de casestudies bij commerciële organisaties blijkt dat het mogelijk is om in deze markt een goedlopende organisatie op te zetten onafhankelijk van subsidies.”
Ikzoekeenhuishoudelijkehulp.nl (alias ikzoekeenzorgzamebijbaan.nl) is een andere bemiddelingsorganisatie die de cliënten/particuliere huishoudens en PGB-houders wel factureert op naam en op kosten van de huishoudelijke hulpen, maar de huishoudelijke hulpen krijgen bij ziekte niets uitbetaald.
Het zijn slechts voorbeelden uit een wildgroei van bemiddelingsbureau’s in de particuliere en PGB gesubsidieerde dienstverlening.

De VVR verzoekt u in het overleg aan de orde te stellen:

• Hoe de betaling van achterstallig ziekengeld aan alfahulpen bevorderd kan worden;
• Hoe van overheidswege de naleving arbeidsrechtelijke wetgeving door  bemiddelingsorganisaties bevorderd kan worden;
• Hoe toezicht gehouden kan worden op naleving en handhaving van arbeidsrechtelijke en sociaalzekerheidsrechtelijke wetgeving door overheidsinstellingen.

Het spreekt voor zich dat de VVR een voorstander van ratificatie van ILO-verdrag 189: Domestic Workers Convention.

Mocht u nadere mondelinge of schriftelijke toelichting wensen dan zijn we hier graag toe bereid. Als u uw telefoonnummer doorgeeft via info@vrouwenrecht.nl dan zal een van onze deskundigen u op het gewenste tijdstip bellen.

Met vriendelijke groet

M.M. van der Burg

Voorzitter