Brief aan de kabinetsinformateurs over seksuele gezondheidszorg en evaluatie abortuswet

Amsterdam, 6 februari 2003

Geachte heren,

Naar aanleiding van de op handen zijnde vorming van een nieuwe regering, vragen ondergetekenden uw aandacht voor zorgelijke ontwikkelingen op het gebied van de seksuele en reproductieve gezondheidszorg in en buiten Nederland, en voor een eventuele evaluatie van de Wet Afbreking Zwangerschap zoals die in het strategisch akkoord van het demissionaire kabinet Balkenende was opgenomen. Wij vragen u deze punten, die onderstaand nader worden toegelicht, tijdens de onderhandelingen over een nieuw regeerakkoord aan de orde te stellen.

Reproductieve en seksuele gezondheidszorg bedreigd
De laatste jaren is de aandacht voor seksuele en reproductieve gezondheid in Nederland verslapt. Het aantal seksueel overdraagbare aandoeningen, ongewenste zwangerschappen en abortussen neemt toe. Deze toename betreft met name kwetsbare groepen als tieners, allochtone mensen, vluchtelingen en asielzoekers, alhoewel ook onder autochtone (jonge) mensen een afnemend veilig vrijgedrag wordt waargenomen. Gebrekkige seksuele voorlichting en onvoldoende toegankelijkheid van anticonceptiemiddelen spelen hierbij een rol. Niet alleen bedreigt dit de gezondheid van jongeren en vrouwen, ook de voorbeeldfunctie die Nederland op dit gebied internationaal altijd had, dreigt verloren te gaan.

De Rutgershuizen, vroeger een belangrijk aanspreekpunt voor jongeren en allochtonen op het gebied van seksualiteit en anticonceptie, zijn gesloten. Dit heeft ondermeer tot gevolg dat het aanbod en de kwaliteit van seksuele voorlichting op scholen sterk is verminderd en dat deze voorlichting zelfs geheel dreigt te verdwijnen . Ondergetekenden zijn van mening dat er een beleid gevoerd dient te worden dat is gericht op preventie. Wij denken daarbij onder meer aan:

1. het geven van seksuele voorlichting op scholen door onafhankelijke deskundigen op dit gebied;
2. het vergroten van het aanbod van voorlichting over seksualiteit en anticonceptie met voldoende regionale spreiding en aandacht voor kwetsbare groepen;
3. het vergoeden van consulten voor het verstrekken van anticonceptie middelen en counseling;
4. het zonder recept gemakkelijk verkrijgbaar maken van de morning-afterpil zoals dat onder meer in Engeland en Zweden gebeurt.
   Eventuele evaluatie Wet Afbreking Zwangerschap (WAZ)
   Ondergetekenden vinden dat bij een eventuele evaluatie van de WAZ de kwaliteit van de hulpverlening aan vrouwen het belangrijkste toetsingscriterium dient te zijn. De wet, 22 jaar geleden met de kleinst mogelijke meerderheid aanvaard, was indertijd het product van een politiek compromis en draagt daar ook de sporen van. Een evaluatie zou moeten leiden tot verhoging van de kwaliteit van de hulpverlening, waarbij het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen het uitgangspunt is. Wij denken daarbij aan:

a. het schrappen van de 5 dagen bedenktijd . Als vrouwen behoefte hebben aan meer tijd voor overweging, dan is daar de ruimte voor; het hoeft hen niet te worden opgedrongen.
b. de wettelijk verplichte bespreking van alternatieven voor zwangerschapsafbreking sluit allerminst aan bij de hulpvraag van vrouwen met een overtuigd abortusverzoek en is in die gevallen strijdig met kwalitatief goede hulpverlening.
c. het expliciet aan de orde moeten stellen van de ”verantwoordelijkheid voor ongeboren leven’ brengt, in een kwetsbare situatie waarin vrouwen met een ongewenste zwangerschap zich bevinden, het gevaar met zich mee vrouwen onnodig extra te belasten.
d. tevens zou onderzocht kunnen worden wat de voor- en nadelen zijn van verstrekking van de zogenoemde abortuspil door de huisarts.
Het heeft onze voorkeur dat abortus, net als in Canada, uit het wetboek van strafrecht wordt geschrapt. Abortus is een medische handeling waarvoor speciale wetgeving overbodig is.

Negatieve ontwikkelingen in het buitenland
De Amerikaanse overheid verstrekt sinds het aantreden van President George W. Bush, geen fondsen meer aan internationale organisaties die hulp en/of informatie geven inzake abortus. Het gewijzigde beleid van de VS betekent een toename van sterfte en ziekte met name onder meisjes en vrouwen, daar waar juist terugdringing van die problematiek dringend gewenst is: jaarlijks sterven er onnodig 80.000 vrouwen door onveilige abortus en een veelvoud ziet haar gezondheid blijvend ernstig aangetast.

Wij vragen u er tijdens de onderhandelingen op aan te dringen dat de nieuwe Nederlandse regering de Verenigde Staten zal aanspreken op dit voor de seksuele en reproductieve gezondheid van mensen zeer schadelijke beleid. Een beleid dat bovendien in strijd is met het VN vrouwenverdrag en met afspraken die in het laatste decennium van de vorige eeuw gemaakt zijn op de VN conferenties over bevolking en ontwikkeling in Cairo en over vrouwen in Beijing.

Met de meeste hoogachting,

Margreet de Boer
Directeur Clara Wichmann Instituut,

mede namens:

Abortuscomité Wij vrouwen Eisen

Amsterdams Centrum voor Seksuele Gezondheid (MR70/Rutgershuis)

Coordination Office of Women’s Global Network for Reproductive Rights (WGNRR)

HealthNet International

Institute of Social Studies, MA Population and Development

Nederlands Genootschap van Abortusartsen (NGvA)

Nederlandse Vereniging voor Seksuologie (NVVS)

Raad Jongeren en Bevolking (RJB)

Rutgers Nisso Groep Utrecht

Stichting Anticonceptie Nederland (SAN)

Stichting Projecten Rusland in Ontwikkeling (PRO)

Stichting Samenwerkende Abortusklinieken Nederland (StiSan)

Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen (VNVA)

Werkgroep Maternal Health and Family Planning van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)

Women on Waves

c.c. De leden van de Tweede Kamer

De griffier van de Vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid

De griffier van de Vaste kamercommissie voor Justitie

De Staatssecretaris voor Volksgezondheid

Over deze brief is een persbericht verschenen.